La situaziun
En Svizra determineschan las partidas las pli autas derschadras ed ils pli auts derschaders. La commembranza ad ina partida gioga damai ina rolla bler pli impurtanta che la qualificaziun professiunala da las candidatas e dals candidats. Pertge per l'elecziun quinta fin oz oravant tut ils merits entaifer la partida.

Suenter l'elecziun sto il parlament confermar mintga sis onns la derschadra u il derschader. Uschia che resulta in servilissem visavi autoritads e partidas. En pli pajan las derschadras ed ils derschaders ina taxa da mandat annuala da fin 20'000 francs a l'atgna partida

La sfida
L'independenza da derschadras federalas e derschaders federals è limitada ed els ston temair dischavantatgs suenter decisiuns malcumadaivlas – p.ex. squitsch da la partida u schizunt la nunreelecziun. Quai conferman anteriuras commembras ed anteriurs commembers dal Tribunal federal – commembras e commembers actuals na ristgan betg da discurrer surlonder. Er instituziuns internaziunalas crititgeschan il sistem svizzer da derschadras e derschaders dependents da las partidas.

Candidatas e candidats che n'appartegnan betg ad ina partida n'han betg schanza da vegnir elegids en l'uffizi da derschadra u derschader. Il pool d'aspirantas e d'aspirants vegn uschia limità nunnecessariamain, bleras persunas topqualifitgadas na stattan gnanc a disposiziun per l'elecziun. Autras daventan – senza esser persvadidas – commembras d'ina partida u midan partida per meglierar lur schanzas.

Plinavant han studis mussà che interessentas ed interessents senza partida n'inoltreschan savens gnanc ina candidatura, perquai ch'els n'han nagina schanza – els n'èn damai betg represchentads al Tribunal federal.

L'iniziativa
L'elecziun da derschadras e derschaders duai esser independenta e sa basar sulettamain sin lur cumpetenzas professiunalas e persunalas. Els duain sentenziar unicamain tenor nossa Constituziun federala, nossas leschas e lur senn per giustia e na duessan stuair temair nagin squitsch politic, era betg en connex cun sentenzias malcumadaivlas.

Las candidatas ed ils candidats per l'uffizi da derschadra federala u derschader federal duain en l'avegnir perquai vegnir determinads en dus pass:

1. La cumissiun spezialisada
Il Cussegl federal designescha ina cumissiun spezialisada che controllescha las qualificaziuns professiunalas e persunalas da las candidatas e dals candidats. Dumandadas èn en emprima lingia ina furmaziun giuridica cumplessiva ed in'experientscha professiunala da plirs onns. Las aspirantas ed ils aspirants na dastgan avair commess nagins delicts e ston esser fidabels per pudair participar a la procedura da trair la sort.

2. La procedura da trair la sort qualifitgada
Sch'i dat dapli candidaturas che plazzas ch'i vala d'occupar, duai la procedura da trair la sort decider tranter las candidatas ed ils candidats qualifitgads. Uschia na po l'elecziun da las derschadras e dals derschaders betg vegnir influenzada da partidas, administraziuns u organisaziuns da lobby ed ins po evitar che politicras e politichers da carriera vegnian elegids en ils pli auts uffizis da derschadra e derschader. Questa reglamentaziun procura per ina determinaziun faira, neutrala e transparenta da las pli autas derschadras e dals pli auts derschaders. La procedura da trair la sort qualifitgada porscha a tut las candidatas e tut ils candidats las medemas schanzas democraticas.